Vagont Barajı felaketi hakkında bilmeniz gerekenler

İnsanlık tarihi muhteşem yapılarla doludur. Eski Mısır’da inşa edilen piramitlerden, teknolojinin sınırlarını zorlayan günümüzün gökdelenlerine kadar pek çok yapı göz dolduruyor. Ancak “mühendislik harikası” olarak inşa edilen ve “mühendislik felaketine” dönüşen bazı yapılar da var. İtalya’daki Vagunet Barajı böyle bir yapıdır.

Vajont Barajı, II. Dünya Savaşı sırasında modern İtalya için inşa edildi. Dünya Savaşı sonrası hızlı gelişme sürecini yansıtan en önemli örneklerden biri olarak inşa edilmiştir. O zamanlar gerçek bir mühendislik harikası olarak tanımlanıyordu. Yapıldığı dönemde dünyanın en büyük barajı olarak kayıtlara geçmiştir. Ancak kısa bir süre İtalyan halkına hizmet ettikten sonra insanlık tarihinin en büyük tsunamilerinden birine neden oldu. Öte yandan oyuncu, ülke tarihinin en büyük felaketlerinden birinin arkasındaydı. 1963’te 2.000 kişinin ölümüne neden olan bu ilginç ama trajik hikayeye bir göz atalım.

Società Adriatica di Elettricità elektrik şirketi, 1957’de Fagunt Barajı’nı inşa etmek için harekete geçti.

İtalya’nın savaş sonrası gelişimini yansıttığı söylenen barajın inşası için seçilen yer Vaiont Boğazı olarak adlandırılan bölgeydi. Bölgedeki Fagunet Nehri Vadisi’ne baraj yapılması planlanırken, yapının İtalya’nın doğu kesiminin tüm elektrik ihtiyacını karşılayacağı belirtildi. Ancak inşaat alanında gözden kaçan, daha doğrusu görmezden gelinen çok önemli bir konu vardı. Baraj, yerel halk tarafından “Yürüyen Dağ” olarak da bilinen Monte Toc’un eteğinde inşa edilmiştir.

Baraj 1960 yılında tamamlandı.

İnşaat sürecinde çeşitli uzmanların ve yerel halkın itirazları dikkate alınmadı. İtirazların ortak noktası barajın yapıldığı bölgenin fay olmasıydı. Heyelan tehlike şeridinin Alp uzantıları doğrudan barajın üzerinde yükseliyordu. Ama baraj o kadar büyüktü ki yükselen protesto seslerini bastırdı…

850 metre uzunluğunda ve 262 metre yüksekliğinde olan baraj, kullanıma açıldığı 1960 yılında dünyanın en uzun barajı oldu.

Ayrıca, son derece dayanıklı olacak şekilde üretilmiştir. Ancak tüm ihtişamına ve gücüne rağmen, çevresel faktörler dikkate alınmadan inşa edilmiştir. Barajın kısa sürede ülke tarihindeki en büyük trajedilerden birine neden olmasının nedeni budur.

Barajın açıldığı günlerde büyük faciayı müjdeleyen bazı olaylar yaşandı.

Monte Toc Dağı’ndaki küçük çaplı heyelanlar, bölge sakinlerinin endişelerini artırdı. Ancak yetkililer herhangi bir önlem alınmadığı konusunda ısrar etti. Aksine barajın doluluk seviyesi olması gerekenin çok üzerindeydi. Barajın ileride büyük bir felakete yol açabileceğini söyleyen gazeteciler, “toplumsal düzeni bozmaya teşebbüs etmekle” suçlandı ve İtalyan hükümeti, facianın ilk işaretlerini örtbas etti.

Öngörülen felaket 9 Ekim 1963’te meydana geldi. Bölgedeki şiddetli yağmurlar, Monte Toc Dağı’ndan büyük kayalar ve kara kütlelerinin rezervuara düşmesine neden oldu.

Baraj gölüne 340 milyon metreküplük bir kaya düşerek 50 milyon metreküplük bir dalgaya neden oldu. Daha açık ifade etmek gerekirse heyelan sonrası oluşan dalganın yüksekliği 250 metre civarındaydı!

Ortaya çıkan büyük tsunami nedeniyle 2000 kişi hayatını kaybetti.

Barajın yakınındaki üç farklı yerleşim neredeyse tamamen yok oldu. Öyle ki, ülke tarihinin en büyük felaketlerinden biri olan Fagunt Barajı felaketinden bölgeden sadece birkaç kişi sağ çıkmayı başardı. 2008 yılında Fagunt Barajı felaketi, UNESCO tarafından tarihin en kötü insan yapımı çevre felaketlerinden biri olarak listelendi.

Bir mühendislik harikası olarak inşa edilen ancak bir mühendislik faciasına dönüşen ve 2.000 kişinin ölümüne neden olan Vagont Barajı bugün hala ayakta.

Ancak bir afetten sonra baraj olarak kullanmayınız. Bu nedenle yapıldığı dönemde dünyanın en yüksek barajı olarak anılan yapı, bugün “dünyanın kullanılmayan en yüksek barajı” unvanını elinde tutuyor.

Felaketin ardından ortaya çıkan bazı görüntüler, yıllar önce tanık olduğu yıkımın boyutunu gözler önüne seriyor.

1.

2.

3.

4.

5.

Kaynak: 1