Neden bazı insanlar sağı solu ayırt etmekte zorlanıyor?

Birçok insan için sağı soldan ayırmak o kadar basit ki, üzerinde düşünmenize bile gerek yok. Ancak dünyada küçümsenmeyecek bir azınlık, sağı solla karıştırıyor. Bu bazılarına çocukça bir hata gibi gelebilir ama arkasında bazı ilginç süreçler var. Üstelik önemsiz gibi görünen bu dağınıklık, bazı durumlarda yaşamı tehdit eden sorunlara neden olma potansiyeline sahiptir! Örneğin bir göz doktorunun sağ ve solu karıştırarak hastanın sağ gözü yerine sol gözüne müdahale ettiğini düşünün. Ya da dümeni sola değil de buzdağına doğru çeviren bir gemi kaptanı hayal edin! Üzerinde yeterince düşünmesek de sağ ve sol ayrımı günlük hayatta büyük önem taşır. Peki neden bazıları sağ ve sol ayrımı yapmakta zorlanıyor? Bakalım bilim bu ilginç olguyu nasıl açıklıyor?

Bazı araştırmalara göre her altı kişiden biri sağla solu karıştırıyor!

Ayrıca, sağ ile sol arasında ayrım yapmakta sorun yaşamayan çoğu insan, örneğin gürültülü bir ortamda veya bir soruya cevap vermeye çalışırken dikkati dağılan bir durumla karşılaştığında sağ ile sol arasında ayrım yapmakta zorlanır! Bilim adamlarına göre bu karışıklığın nedenlerini tespit etmek son derece önemli. Çünkü sağ ve sol ayrımı yapmak ya da ayırt edememek bazı durumlarda büyük sorunlara yol açabiliyor!

Sağ ve sol arasındaki ayrım, günlük yaşamda düşündüğümüzden daha önemlidir.

İngiliz beyin cerrahı Henry Marsh, sol ve sağ arasında ayrım yapmakta güçlük çeken yetişkinlerden biriydi. Ancak sağı ve solu ayırt etmekte zorlanmak, ölümcül ve neredeyse telafisi olmayan bir hataya neden olabilir.

Marsh, siniri kolunun altında sıkışan bir hastayı ameliyat etmek için harekete geçti. Hastasının omurgasının problemli sinire ulaşması ve müdahale etmesi gerekiyor. İngiliz cerrah, ameliyatı sorunsuz bir şekilde tamamlamayı başardı. Ancak daha sonra, omurganın yanlış tarafındaki sinire müdahale ettiğini fark etti! Marsh’ın ve tabii ki hastasının yaşadığı bu talihsiz durum, sağ ve sol ayrımının günlük hayatta ne kadar önemli olduğunu ortaya koyan çarpıcı bir örnektir. Peki neden bazıları sağ ve sol ayrımı yapmakta zorlanıyor?

Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nde nöropsikoloji profesörü olan Inke van der Ham’a göre, bu ilginç olguya “simetri” neden oluyor.

Konuyla ilgili Ham şunları söyledi:Bir şeyin önde mi yoksa arkada mı olduğunu bilmek kimsenin sorunu değil. Ama sağ ve sol farklıdır. Simetri yüzünden, çünkü arkanı dönersen farklı olur ve tam tersi, kafa karıştırıcı olan da bu.“Kullanıyor.

Ancak bazı araştırmalar sağ ve sol ayrımının düşündüğümüzden daha karmaşık bir süreç olduğunu ortaya koyuyor. Çünkü bu ayrımı yapabilmek için hafızaya, dile, görsel ve uzamsal süreçlere, zihinsel yönelime başvurmak gerekir. Bazı insanlar doğuştan sağı ve solu düşünmeden ayırt edebilirler. Bazı insanlar bu süreçlerden geçmek zorundadır.

Kuzey İrlanda’daki Queen’s University Belfast’tan Klinik Profesörü Gerard Gormley, sağ ve sol arasındaki ayrımın güçlüğünden kaynaklanan tıbbi hatalar üzerine ilginç bir çalışma yürüttü.

Gormley ve diğerleri, tıp öğrencilerinin sol ve sağ seçimleri inceleyebilecekleri bir çalışma tasarladı. Daha basit bir ifadeyle öğrencilerden sağı ve solu bulmaları istenmiştir. Ancak bazı öğrenciler için bu basit bir istek değildi!

Ancak çalışma sonunda çok ilginç sonuçlar elde edildi. Buna göre sağ sol ayrımını yapmakta zorlanan öğrenciler geliştirdikleri bazı stratejiler sayesinde bu sorunun üstesinden gelmeyi başardılar. Öğrencilerden bazıları hangi elle yazı yazdıklarını düşünürken sağı solu bu şekilde ayırt ettiler. Bazıları gitar çalarken kullandıkları eller sayesinde sağı solu karıştırmaktan kurtuldu. Diğerleri vücutlarındaki dövmeler veya küpeler sayesinde sağı soldan ayırt edebildiler.

Gormley ve arkadaşları tarafından yapılan araştırmanın ikinci bölümünde öğrencilerden başka bir kişinin sağını ve solunu ayırt etmeleri istendi. Tabii bu aşama öğrencilerin işini daha da zorlaştırdı…

Araştırmalara göre çoğu insan bir başkasının sağını solunu ayırt etmeye çalışırken vücudunun döndüğünü hayal ediyor!

Ancak sağı ve solu ayırt etmekte güçlük çeken insanların geliştirdiği tek strateji bu değil. Van der Ham ve arkadaşları tarafından 2020’de yayınlanan bir araştırmaya göre, insanların yüzde 15’i sağı ve solu ayırt edemiyor. Bununla birlikte, aynı çalışmanın başka, daha ilginç bulguları da var.

İnsanların yaklaşık yarısı sağı ve solu ayırt etmek için elleriyle bir strateji geliştirir.

Örneğin, birçok insan, kendisinin baktığı yöne bakan bir çöp adamın sağında ve solunda bir çöp adam olduğunu tespit etmede çok daha iyidir. Ancak görüntünün baktığı yön kişinin kendi yönünün tersi olduğunda sağı soldan ayırmak zorlaşır. Bu bulgular, birçok insanın sağı ve solu ayırt etmek için ellerini ve vücudunu kullandığı iddiasını desteklemektedir. Ancak bu noktada bilim adamlarının dikkatini çeken bir konu daha var. İnsanlar sağı ve solu ayırt etmeye çalışırken kendi bedenlerinin görüntülerini zihinlerinde mi yoksa bedenlerinde mi kullanıyorlar?

Bilim adamları, yaptıkları bir dizi araştırma sonucunda bu sorunun cevabını bulabildiler. Buna göre çoğu insan sağı soldan ayırt etmek için vücudunu görme ihtiyacı duymaz.

Herkesin sağı solu ayırt etme yeteneği birbirinden farklıdır.

Ancak nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bilim adamları, bir kişinin vücudundaki kontrast ne kadar fazlaysa, sağ ile sol arasındaki ayrımın o kadar kolaylaştığını söylüyor. Uzmanlar, beyninin bir tarafı diğerinden daha büyük olan kişilerin sağ ve sol ayrımında daha başarılı olduğunu söylüyor.

Kaynak: 1